Klaske Postma van VanHier Van biolaminaat naar biobased multiplex

Klaske Postma ontwikkelde met haar bedrijf VanHier niet alleen een honderd procent natuurlijk, composteerbaar en recyclebaar plaatmateriaal, maar voegde de platen ook samen tot biobased multiplex. Samen met bouwbedrijven kijkt ze nu naar toepassing van dat multiplex in de bouw. “Ik zoek nog partners die samen met mij een open innovatie aan willen gaan.”

“Ik ben twaalf jaar lang industrieel productontwerper geweest”, begint Postma haar verhaal. “Ik ontwierp met name consumentenproducten zoals een dispenser voor zeep of een traplift. In 2016, toen ik moeder werd van een dochter, ging het knagen. Ik stuurde voorheen mijn tekeningen altijd naar China of andere landen, waar fabrieken met mijn ontwerp aan de slag gingen om producten te maken die na veel vervoersbewegingen uiteindelijk op de vuilnisbelt eindigden. Tegelijkertijd mocht ik me van mijn toenmalige werkgever verdiepen in de circulaire economie. Dat leidde ertoe dat we gerecyclede plastics gingen gebruiken. Dat werd nog steeds uit China hiernaartoe verscheept. Dat was me te veel slepen met grondstoffen en producten. Niet echt duurzaam. In 2018 begon ik daarom voor mezelf en startte ik in 2021 het bedrijf VanHier. Onder het motto: welke grondstoffen zijn er in Nederland die we niet de hele aardbol over hoeven te slepen om er een product van te maken.”

Postma was onlangs te gast in een aflevering van The Fixers van bouwmagazine Cobouw

Bekijk de aflevering ‘Bouwen met natuurafval’ op YouTube.

Reststromen gebruiken

Postma ging op zoek naar lokale grondstoffen, reststromen van andere processen. “Tijdens die zoektocht kwam ik in aanraking met natuurvezels. Het gebruik daarvan is een vakgebied op zich waar ik me toen in ben gaan verdiepen. Ik volgde ook een rondleiding van Natuurmonumenten door de Nieuwkoopse Plassen. Daar werd veelvuldig gemaaid om riet niet andere planten te laten overwoekeren, want dat zou tot verlies van biodiversiteit leiden. Ik stond toen voor een enorme berg met rietmaaisel en bedacht me wat we daar allemaal mee zouden kunnen doen. Ik zag concreet bouwmateriaal voor me. Vaak zie je dat riet gemengd wordt met gerecycled plastics waarvan bermpaaltjes  worden gemaakt. Ik wilde naar een volledig biobased product toe. Ik heb er daarna een natuurlijk vulmiddel en biologische bindmiddelen aan toegevoegd, waarna ik op kleine schaal platen kon maken van 61 centimeter bij 61 centimeter.”

Talrijke mogelijkheden

Die platen worden onder andere gebruikt voor meubilair en beplating voor binnen. Bijvoorbeeld om de akoestiek beter te maken of voor decoratieve doeleinden. “Lokale, natuurlijke reststromen die momenteel worden verbrand of gecomposteerd, verwerken we naar een honderd procent natuurlijk en recyclebaar plaatmateriaal. Dit materiaal heb ik BioM genoemd. De mogelijkheden zijn talrijk. We kunnen op onze manier agrarisch-, tuinbouw- en natuurafval verwerken. Maar ook snelgroeiende gewassen en natte teelten zodat we CO2 opruimen en vastleggen.” De eerste paar jaren bestond de ontwikkeling vooral uit kennis vergaren en experimenteren, constateert Postma. “Het moeilijke is dat ik, vanuit mijn perspectief als industrieel ontwerper, naar vormbaar plaatmateriaal toe wilde. Bijvoorbeeld voor het maken van tafels of wanddecoratie. Daar heb ik samen met een afstudeerder van de Hogeschool Rotterdam onderzoek naar gedaan. We kwamen uiteindelijk op tuinbouwrestromen vermengd met olifantsgras cellulose en een natuurlijk bindmiddel. Allemaal natuurlijk. Ons materiaal is thuis composteerbaar. Als je het in de grond stopt, valt het na zes maanden uit elkaar zonder schade aan de natuur te berokkenen.”

Biobased multiplex

Waar het begon met een blender om het riet mee te vermalen, heeft VanHier nu meer  een industrieel productieproces. Een partner zoals Dijkshoorn Bleiswijk ondersteunt VanHier  in het verwerken van de reststromen. “Zo groeit het bedrijf. We begonnen met biolaminaat voor wandpanelen zoals deze in The Natural Pavilion staan, wandafwerking en meubels. Kortom, producten gericht op de markt van architecten, meubelbouwers en interieurbouwers. Vanuit dat biolaminaat zijn we verder gaan ontwikkelen. Als je meerdere lagen lamineert met natuurlijke verlijming, heb je een biobased multiplex. Daarmee vervang je een MDF-plaat dat een toxisch bindmiddel in zich heeft of spaanplaat dat  vaak plastic fineerlagen nodig heeft. Onze plaat is juist een zero emmissie-plaat.”

Postma heeft veel aanvragen van gerenommeerde bouwbedrijven. “Grootste uitdaging is nu dat we grotere platen willen produceren dan 61 bij 61 centimeter. We zijn dan ook bezig met de volgende stappen. We hebben daarvoor vanuit de gemeente Rotterdam, Greenport West-Holland en de Provincie Zuid-Holland subsidies gekregen. Om een ruimte te huren en om grotere machines in te zetten, waaronder een pers en een menger.”

Testen en certificering

Dikker plaatmateriaal is te maken, maar vervolgens moeten deze platen getest en gecertificeerd worden. “Denk aan testen en certificering voor brandwerendheid, sterkte- of aan vochttesten. Dat traject kan ik alleen samen met bouwbedrijven in. Ik zoek daarom ondernemingen die geloven in dit product en die in een open en eerlijke samenwerking deze innovatie verder willen brengen. De testen en certificeringen zijn duur. Die kosten kunnen wij als klein bedrijf niet alleen dragen. Daarnaast weten bouwbedrijven als geen ander hoe we biobased plaatmateriaal en multiplex kunnen toepassen. Ik denk ook dat er in de bouwsector een grote uitdaging ligt. De bouwsector is verantwoordelijk voor circa 39 procent van de CO2-uitstoot wereldwijd. En er belandt nog jaarlijks in Nederland voor 700 miljoen kilo aan plaatmateriaal op de afvalberg, dat niet of moeilijk te recyclen is. Om die afvalberg tegen te gaan moet de bouw wel over op circulair bouwen en biobased bouwmaterialen. Dat biedt toekomstperspectief voor biobased multiplex.”